علم الجفر یا علوم غریبه چیست؟

(علم الحروف) علمي است كه صاحبان آن علم ادّعا دارند كه بوسيله علم جفر تمامي حوادث عالم را تا انقراض عالم مي‏دانند. و صورت كامل و صحيح اين علم مخصوص ائمّه اطهارعليهم السلام است. در مجمع البحرين مي‏نويسد كه علم جفر و علم جامعه دو كتابي است كه علي‏عليه السلام در آن دو كتاب تمامي علوم و حوادث را تا انقراض عالم به طريق علم حروف تهجي و ابجدي با املاء رسول اكرم‏صلي الله عليه وآله بر پوست بز و پوست گوسفند حتي ارش خراشيدن صورت و پوست، و نصف خراشيدن پوست همه را نوشته است. همه امامان معصوم‏عليهم السلام آن علم را مي‏دانند و به آن نگاه كرده بوسيله آن علم حكم مي‏كنند.
و نيز بر اين قضيّه شاهد آورده و حديثي از امام صادق‏عليه السلام نقل مي‏كند كه امام صادق‏عليه السلام فرمود: “عندي الجفر الأبيض و الجفر الأحمر” “پيش من علم جفر سفيد و جفر سُرخ است.” زيد بن ابي العلاء سؤال كرد يابن رسول اللّه چه چيز در جفر سفيد هست؟ امام فرمود: در آن (مطالب) زبور داوُد، و تورات موسي، انجيل عيسي، صحف ابراهيم و حلال و حرام مُصحف فاطمه‏عليها السلام است و هر آنچه كه مردم در دانستن آن به ما احتياج دارند و ما به كسي احتياج نداريم (در آن كتاب موجود است.)
و نيز در حديث ديگر نقل كرده كه شخصي از امام صادق‏عليه السلام پرسيد: و ما الجفر؟ يعني جفر چيست؟ امام فرمود: آن علمي است كه در پوست بز و گوسفند كه روي هم پيچيده (نوشته شده) و در آن سلاح رسول خداصلي الله عليه وآله و تمامي كتب آسماني و مُصحف فاطمه‏ عليها السلام است.





جفر چيست؟





تاریخچه ؛ بر اساس برخی روایات اوراق جفر را ملک جبرئیل در غار حرا به حضور حضرت محمد (ص) آوردند که بنا به باورها، تمامی علم عالم از اول خلقت تا به آخر در آن مستودع است و چون بر روی پوست بزغاله نوشته شده بود، به این نام خوانده شده است. این اوراق طبق عقاید مسلمانان از حضرت محمد (ص) به علی (ع) رسید؛ و ایشان بنابه دلایلی دو خانه از این اوراق را با انگشت مبارکشان پاک کردند . این خانه‌ها در خصوص جواب سوال زمان ظهور قائم (ع) و روز پایان عالم بوده است. این کتاب در حال حاضر در نزد حضرت مهدی (عج) است. امامان، این علم را به بعضی از خواص خود تعلیم می‌نمودند.
از دیدگاه باورمندان به علم جفر، علوم تجربی قدرت کافی جهت اثبات بسیاری از علوم را نداشته و اساساً اسم علم بر روی این مقوله حاکی از معلومی است که در پس پرده مانده است . روش‌های علم جفر ؛ در علم جفر برای رسیدن به جواب سئوالات، از روش‌های گوناگونی استفاده شده است. این روش‌ها بسته به اهمیّت سوال متفاوت و در سطوری چند منتج به جواب می‌شود. از انواع روش‌ها، می‌توان به جفر آدم(ع)، جفر منبری و … اشاره کرد. در علم جفر برای رسیدن به جواب از علوم ریاضی و نجوم نیز بهره می‌گیرند. نام سائل و نام پدرِ او و زمان سئوال به علاوه جمله سئوال، با روش ذکر شده در علم جفر، مبنای رسیدن به جواب است. یکی از مراحل مهم، که از آن به “سطر” نام برده می‌شود “سطر مستحصله” است که اصحاب علم جفر معتقدند با طهارت روح و… به مهم می‌توان آگاهی یافت. شیعیان علم جفر را مخصوص علی ابن ابی طالب(ع) می‌دانند. کتابی بنام جفر جامع که مشتمل بر ۲۸ جزو ۲۸ صفحه‌ای (۷۸۴ صفحه) با جدول‌هائی که ۲۸ در ۲۸ خانه هستند و با چهار حرف در خانه که با چهار الف شروع و با چهار حرف غ به پایان می‌رسد، بوسیله علی (ع) ترتیب داده شده است که در بعضی روش‌ها برای مستحصله از آن استفاده می‌شود و اعتقاد بر آن است که علوم اولین و آخرین در آن کتاب ملحوظ در ملفوظ است. اعداد معادل حروف ابجد که در جفر از آن استفاده می‌شود الف ب ج د ه‍ و ز ح ط ی ک ل م ن س ع ف ص ق ر ش ت ث خ ذ ض ظ غ ۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ۸ ۹ ۱۰ ۲۰ ۳۰ ۴۰ ۵۰ ۶۰ ۷۰ ۸۰ ۹۰ ۱۰۰ ۲۰۰ ۳۰۰ ۴۰۰ ۵۰۰ ۶۰۰ ۷۰۰ ۸۰۰ ۹۰۰ ۱۰۰۰





مستحصله





مُستَحصله یا چکیده‌گیری یکی از اصطلاحات علم الحروف (جفر) است. مستحصله گاه درآوردن یک جمله از ۱۵ سطر است. در علم جَفر از شماره‌های مشخصی که در حساب ابجد به حروف الفباء نسبت داده‌اند استفاده و با این شماره‌ها و حروف به جابجایی و تقسیم و غیره می‌پردازند و به اصطلاح حروف را می‌شکنند (تکسیر حروف). مستحصله (یا چکیده) نام یکی از مرتبه‌های شکستن حروف است.



مراحلی که در جفر کبیر بکار می‌رود تا پاسخ هر پرسش دریافت شود عبارت‌اند از:



. تبدیل حروف پرسش به عدد ابجد
. پیدا نمودن مدخل کبیر و مدخل صغیر
. واژه‌ها
. یافتن اساس و نظیره هر حرف برپایه جدول‌های حروف ابجد
. بدست آوردن زبر و بینات حروف بدست‌آمده
. واج‌شکنی (تکسیر حروف)
. کوتاه‌سازی (تخلیص)
. چکیده‌گیری (مستحصله)
. شناخت قوای اعداد
و در نهایت رسیدن به گفتار نهانی و پاسخ باطنی از ظاهر پرسش





علوم غريبه:





طبق نقل پنج علم غريبه داريم كه از عامّه مردم مخفي و پنهان است و آن را خمسه مُحتحبه نامند. و آن پنج علم عبارتند از: كيميا، ليميا، هيميا، سيميا، ريميا و (كلمه سر) رمز آن علوم است. هر حرفي اشاره به علمي است. ما در اينجا توضيحات هر يكي از علوم را از كتاب جلد دوم مائدة يا فرحة الروح، ص 19 نقل مي‏كنيم، او هم به نقل از كتاب تحفه حكيم بيان نموده است به قلم مي‏آوريم:



- علم صناعت (علم كيميا):



علمي است كه بوسيله آن مي‏توان قواي اجرام معدني بعضي را به بعض ديگر تبديل كرد. مثلاً بوسيله اين علم مي‏توان طلا و نقره را از فلزات جدا كرد.)



- علم ليميا: (علم طلسمات):



علمي است كه بوسيله آن روح در بدن ديگري انتقال دهند. كيفيّت تمزيج قواي فاعله عاليه با مفعوله سافله تا فعل غريب از آن حادث گردد.



- علم هيميا:



علمي است كه بوسيله آن سيارات هفتگانه را مي‏شناسند و در اثر آن شناخت بوسيله ستاره‏هاي هفتگانه در زمين تصرف مي‏كنند و كارهاي عجيب و غريب در روي زمين انجام مي‏دهند. از جمله بوسيله آن علم جنّيان را تسخير مي‏كنند.)
علم سيميا: علمي است كه انسان بوسيله يادگيري آن قدرت براي انجام كارهاي خارق العاده پيدا مي‏كند.)



- علم ريميا:



علم شعبده است و آن عبارت است از معرفت قواي جواهر ارضيّه و مزاج آنها در يكديگر تا از آنها قوّتي حاصل شود كه از آن قوّة فعل غريب صدور يابد.)
علمي است كه از آن در هر جا كه بخواهند مي‏توانند در يك لحظه بروند (مانند طي الارض).)